Nu de coronacrisis mensen meer dan ooit aan huis gekluisterd houdt, doet een bijna verdwenen fenomeen zijn herintrede: verveling. Daar waar de meesten van ons het voorheen simpelweg te druk hadden om zich te vervelen, is hier door het coronavirus verandering in gekomen. De wereld zoals we die kennen is tijdelijk gepauzeerd en ineens hebben we weer tijd over.
Dit ogenschijnlijke luxeprobleem brengt bij velen gevoelens van zinloosheid, rusteloosheid en zelfs schuld met zich mee. Ons brein is het niet meer gewend om niets om handen te hebben en protesteert tegen de nieuwe situatie. De hersenen blijven immers liever in de vertrouwde comfortzone, zelfs als dat betekent dat ze niet optimaal functioneren of chronische stress ervaren.
Wat is de functie van verveling?
Doordat je brein het niet meer gewend is, kan het slecht voelen om je te vervelen. Je breinprogrammatie is echter lang niet altijd een goede raadgever. Onderzoek laat namelijk zien dat verveling juist heel goed voor ons is. En dan met name voor het brein, want dat krijgt in tijden van rust de kans om eindelijk weer eens aan zichzelf te werken.
Je hersenen zijn namelijk bijna altijd voor jou aan het werk. Is het niet tijdens het uitvoeren van je dagelijkse taken, dan wel tijdens de REM-slaap die je helpt om gebeurtenissen en prikkels uit de dag te verwerken. Pas wanneer je je verveelt, heeft het brein even relatief weinig te doen. Hier beginnen de grote voordelen voor je hersenen, want dit activeert het defaultnetwerk in je brein.
Wat is het defaultnetwerk in het brein?
Het defaultnetwerk is een netwerk van hersengebieden in het brein dat vooral actief is in rust. Bij een gebrek aan stimuli uit de omgeving gaan deze breingebieden zelf op zoek naar nieuwe prikkels. Dat doen ze door de aandacht intern in plaats van extern te richten. Hierdoor beland je in een modus van reflectie, introspectie en dagdromen, maar ook van creativiteit en vindingrijkheid.
Niet voor niets schieten de meest verrassende ideeën je te binnen als je bijvoorbeeld in bed ligt of onder de douche staat. Op dit soort momenten ervaar je relatief weinig afleiding en is het defaultnetwerk in je brein actief. Je gedachten flowen dan makkelijk en je verzint ineens de meest briljante oplossingen voor complexe problemen.
Hoe verveling bijdraagt aan je breinbalans
Volgens onderzoekers is verveling een belangrijke voorwaarde voor breinbalans. Moderne invloeden zoals social media apps op je telefoon verstoren deze balans en geven het brein een overvloed aan prikkels. Met elke nieuwe like maakt je brein een beetje van het gelukshormoon dopamine aan. Hierdoor kun je jezelf onrustig of depressief voelen zodra je je heel even verveelt.
Door de constante stroom van externe stimuli verliest het brein geleidelijk het vermogen om zichzelf te stimuleren. Jonge kinderen die zich vervelen, gebruiken hun hersenen om zelf naar hartenlust allerlei verhaallijnen en spelvormen te bedenken. Verveling levert hierdoor een belangrijke bijdrage aan vaardigheden zoals de creativiteit, fantasie en het vermogen om te visualiseren.
Waarom verveling je slimmer en geconcentreerder maakt
Ben je er nog niet van overtuigd dat verveling goed voor je is? Laat dan duidelijk zijn dat het tegenovergestelde– altijd maar druk zijn en afgeleid worden – in elk geval niet goed voor je is. Uit onderzoek aan het London’s Institute of Psychiatry blijkt dat mensen die constant worden afgeleid door telefoontjes, berichtjes of e-mails, hun IQ-punten met maar liefst 10 punten zien dalen.
Een onderactivatie van het defaultnetwerk in je brein heeft nog vele andere gevolgen. Doordat ons brein tegenwoordig altijd maar ‘aan’ staat, is het continu alert, maar zelden écht gefocust. Hierdoor hebben veel mensen een chronisch verhoogd cortisolniveau en ervaren zij achteruitgang in hun geheugen en concentratie. Ook problemen als angst en burn-out zijn aan de orde van de dag.
Wat kan ik doen als ik me verveel?
Het laatste wat je moet doen als je je verveelt, is dan ook afleiding zoeken. Dat brengt je brein niet alleen verder in disbalans, maar lost ook het zinloze gevoel van de verveling niet op. Betekenis haal je als mens namelijk vooral uit uitdagende activiteiten en echte sociale contacten. Social media en andere afleidingen voorzien je hierdoor niet in je belangrijkste psychologische basisbehoeften.
Ga verveling daarom niet uit de weg, maar zoek het op! Je brein is flexibel en zal snel wennen aan de verminderde stimuli en dopamineaanmaak. Na verloop van tijd zul je merken dat je je ineens prima met je eigen gedachten kunt vermaken.
En wil je toch iets leuks én zinvols doen? Overweeg dan eens ontspannende activiteiten zoals yoga, meditatie, een wandeling in de natuur of breng meer tijd door met je geliefde, familie of vrienden. Daar wordt je brein pas écht blij van!
